بررسی‌های علمی حاکی از آن است که خندیدن بهترین درمان بیماری‌ها محسوب شده و اضطراب، افسردگی، تنش جسمی و خشم را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد. بررسی‌های علمی حاکی از آن است که خندیدن بهترین درمان بیماری‌ها محسوب شده و اضطراب، افسردگی، تنش جسمی و خشم را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد.دکتر فربد فدایی روانپزشک، ضمن بیان مطلب فوق افزود: خندیدن با ترشح هورمونی به نام اندورفین موجب احساس آرامش و رضایت از زندگی می‌شود و از بروز مشکلات روانی و اجتماعی و انواع بیماری‌ها می‌کاهد. وی گفت: دیدن برنامه‌های طنز، پرداختن به موضوعات خنده‌دار و تبسم کردن نیز می‌تواند نوعی عاطفه مثبت گروهی و همبستگی را به وجود آورد و برای افراد لازم و ضروری است.وی درباره علت خنده گفت: تحریک الکتریکی نقاط ویژه‌ای در مغز انسان موجب برانگیختن احساس شادی و خنده می‌شود؛ از نظر فیزیولوژیک نیز، تحریک پوست بدن سبب خنده در بیشتر افراد می‌شود. وی با اشاره به این که گذشته از سودمندی خنده، از دیدگاه صاحبنظران علت خنده هم مهم است، تصریح کرد: آنها تبسم یا خنده‌ای را که ناشی از موفقیت در یک کار دشوار و رضایت ناشی از یاری به انسان باشد را تائید کرده اما خندیدن به شوخی‌های مبتذل و پرخاشگرانه را مفید و ارزشمند نمی‌دانند.وی در پایان خاطرنشان کرد: در طنز واقعی دغدغه‌های عاطفی و شناختی انسان مطرح می‌شود، شرایط ناعادلانه و مناسبات غیر انسانی به مبارزه طلبیده می‌شود و سرانجام محبت، شادی و پشتکار شکل می‌گیرد.

شوخی حالتی مثبت در ذهن است و موقعی ایجاد می‌شود که فردی موضوعی ناهمخوان ، غیرمنتظره و یا سرگرم کننده را بگوید و یا انجام دهد یا اینکه برای برخی افراد به دلایل دیگری اتفاق می‌افتد و مردم می‌خندند.خنده دار بودن مسائل نوع خاصی از شادی است، لذا خنده در شادی حائز اهمیت است.شوخی ویژگی رایج در زندگی است و غالبا پاسخی خودجوش به موقعیت‌ها در حضور دیگران است. شوخی ناشی از یک خلق مطلوب است و می‌تواند تاثیر عمیقی بر شادی مردم داشته باشد. شوخی یکی از روشهای القاء خلق مثبت است.

روانشناسی شوخی

اغلب روانشناسانی که شوخی را مطالعه کرده‌اند نتیجه گرفته‌اند که ویژگی اصلی رویدادهایی که افراد را خوشحال می‌کند ناهمخوانی آنهاست و برای افرادی که تمایل به شوخ‌طبعی دارند ضرورت دارد. استفاده از شوخی با خود ابرازی و خودنگری قابل پیش‌بینی هستند و هر دو آنها به عنوان شاخص‌های مهارتی اجتماعی مطرح می‌باشند. افراد احساسی لطیفه‌ها را خنده‌دارتر درک می‌کنند و بیشتر می‌خندند.

افراد متعصب لطیفه‌های جنسی را دوست دارند. افراد آزاد اندیش لطیفه‌های بی‌معنی را ترجیح می‌دهند. بسیاری از افراد خشک و متعصب از ناهمخوانی لذت می‌برند و از این طریق تنش‌های خود را تخلیه می‌کنند. در بعضی مواقع نیز شوخی وسیله‌ای است برای بیان غیر مستیم دلخوری‌ها و ناراحتی‌ها از شخص یا گروهی بخصوص که به صورت مستقیم نمی‌توان عنوان کرد.

شوخی و مقابله با استرس

شوخی در مقابله با استرس نقش مراقبتی ایفا می‌کند و موجب کاهش تهدید و آسیب استرس می‌شود. افراد دارای حس عمیق شوخ طبعی ، بعد از رویدادهای منفی زندگی بطور قابل ملاحظه‌ای خلق بهتری نشان می‌دهند. شوخی موجب می‌شود که فرد جنبه مثبت رویدادها را در نظر بگیرد باعث می‌شود فرد توانایی پیدا کند تا رویدادها را از جهتی شوخی و خنده‌دار و لذا از میزان استرس کاسته می‌شود.

رابطه شوخی و مغز

شوخی به عملکرد بخشهای خاصی از مغز بستگی دارد. شامی و استوس (1999) ، 21 بیمار مصدوم مغزی و تعدادی افراد سالم را مورد مطالعه قرار دادند. بیماران اگر ضایعه‌ای در بخشی از ناحیه قدامی لب راست پیشانی داشتند، شوخی را درک نمی‌کردند. این ناحیه بخشی از مغز است که اطلاعات دریافتی را یکپارچه کرده و تفسیر می‌کند و خودآگاهی در آن قرار دارد، داروهای خاصی نیز بر شوخی تاثیر می‌گذارند. فیتز جرالد و همکاران (1999) نشان دادند اولا نزاپین که حاوی سروتونین و دوپامین است از خندیدن افراطی در بیماران اسکیزوفرنی

مهارت اجتماعی شوخی کردن از کجا ناشی می‌شود؟

مک گی (1979) مطالعه‌ای طولی را گزارش می‌کند که در آن کودکان شوخ ارتباط نزدیکی تا سن 3 سالگی با مادران خود داشتند و موقعی که بعد از سن سه سالگی ارتباط عاطفی مادران کاهش می‌یابد این تفکر شکل می‌گیرد که شوخی می‌تواند در مقابله با مشکلات و موقعیت‌های استرس‌زا نقش حمایتی داشته باشد. در سن 6 سالگی تفاوت جنسی مشهود است، پسرها لطیفه‌های بیشتری را تعریف می‌کنند و تمسخر در آنها به نسبت دخترها بیشتر است.

شوخی در کودکان

کودکان خیلی زود تبسم می‌کنند. در هفته‌های اول تولد ، تبسم اولیه ابتدا به سمت مادر و صدا است. آنها در 4 ماهگی می‌خندند که در پاسخ به غلغلک یا سایر تحریکات لمسی ، بازی‌های دالی و در اواخر اولین سال زندگی در پاسخ به رویدادهای عجیب از قبیل شیر خوردن مادر از شیشه شیر کودک می‌باشد.به نظر می‌رسد که ناهمخوانی باعث برانگیختن خنده در مراحل اولیه تولد می‌شود. این کار در شرایطی امکان‌پذیر است که موقعیت مطلوبی وجود داشته باشد.

از حدود 18 ماهگی به بعد ، کودکان به بازی‌های تخیلی می‌پردازند. آنها مبالغه گویی‌ها، لاف‌زدن‌ها و ناهمخوانی‌ها را شروع می‌کنند. بازیهای خیالی اغلب اجتماعی بوده و منبعی از شادمانی است.هر چه کودکان بزرگتر می‌شوند، لطیفه‌های خنده‌دار بحث‌برانگیزی را پیدا کرده و بعد از 6 الی 7 سالگی می‌توانند معانی را به صورت چندگانه درک کنند، به خاطر اینکه به مرحله " تفکر عملیات عینی " پیاژه می‌رسند. از سنین اولیه کودکی یک عنصر اجتماعی قوی در شوخی کودکان وجود دارد.در سن سه سالگی میل قوی به گفتن لطیفه وجود دارد. کودک در شوخی دیگران شرکت می‌کند تا آنها رابخنداند به خاطر اینکه خندیدن لذت بخش است و عضویت در گروه را شکل می‌دهد.کودک 7 ساله در حضور دیگران بیشتر می‌خندد و مخصوصا در جمع خنده همسالانش خنده‌اش بیشتر می‌شود. کودک 8 تا 10 ساله درباره معماها مشغله ذهنی پیدا می‌کند و از لطیفه‌ها براساس معانی دوگانه آنها لذت می‌برد.

شوخی بله ، نیش نه

چنان‎چه یک شوخی از مشخصات زیر برخوردار باشد، در می‎یابیم که شوخی جدی نبوده و استفاده کننده قصد انتقاد و حمله را در سر نداشته است:

· آیا از شوخی برای جهت دهی دوباره به گفت‎وگو استفاده می‎شود؟ آیا هدف شخص این بوده ا ست که از پیگیری موضوع خاصی خلاصی یابد؟

· آیا شوخی مرتبط با یک مطلب جدی است؟ آیا از شوخی برای پرهیز از رویارویی استفاده می‎شود؟

· آیا شوخی شخص همراه با نشانه‎های عطوفت آمیز و رقت قلب است و فرد بدین واسطه همراهی و همدلی و درک خود را نشان می‎دهد؟

· آیا شوخی سرپوشی برای حالاتی چون ترس ، سرخوردگی ، حسادت و احساس خشم است؟

· آیا شوخی می‎‎تواند معنا و مفهوم تازه‎ای به جریان بحث و گفت‎وگو ببخشد؟

 جلوگیری می‌کند. خنده نیز مانند سایر ابزارهای چهره‌ای بخشی به لبهای پیشانی و بخشی دیگر به نواحی مرکزی بستگی دارد.

تکامل شوخی و خنده

با توجه به اینکه حتی کودکان کوچکتر نیز از شوخی لذت می‌برند و مرکز شوخی در بخش معینی از مغز قرار دارد این احتمال را مطرح می‌سازد که شوخی مبنای فطری دارد. بنابراین با توجه به نقش عوامل زیستی در شوخی ، به نظر می‌رسد که بایستی از برخی مزایای تکاملی برخوردار باشد. شوخی و خنده از بازی‌های اجتماع مشتق شده است و افرادی که در آن مشارکت می‌کنند از شوخی لذت می‌برند. مک‌گی (1979)فکر می‌کرد که میمونهادر صورتی شوخی را درک می‌کنند که برخی مهارتهای زبانی را کسب کرده باشند چرا که در این صورت آنها می‌توانند برخی نمادها را دستکاری کنند.

اشخاصی که از موقعیت زندگی خود راضی هستند و نسبت به موقعیت مادی و اجتماعی خود رضایت خاطر دارند، از شوخی به عنوان چاشنی و مزه‎ی گفت‎و گو استفاده می‎کنند. چنین اشخاصی معمولاً از شوخی اغراض خاصی را دنبال نمی‎کنند. در هر صورت، با ارزیابی کردن دقیق اشکال شوخی می‎توانید از اهداف و اغراض ناپیدای اشخاص استفاده کننده از این زبان و وسیله آگاه شده و بدین واسطه بهتر به شخصیت فرد برسید.

شوخ طبعی و روابط بین افراد

برخی مطالعات رابطه روشنی بین شوخی و شادی به دست آورده‌اند، افراد شاد بیشتر می‌خندند و احساس بهتری از شوخی دارند.برون‌گراها و سایر افرادی که مهارتهای اجتماعی مطلوبی دارند ، زیاد می‌خندند و مسائل را خنده‌دار درک می‌کنند، همبستگی قوی بین برون‌گراها و شادی وجود دارد . این مساله مسلم است که برون‌گراها بیشتر می‌خندند و در حال حاضر شاهدیم که ارتباطات نزدیک بطور وسیعی با شوخی تقویت می‌شود.

مجموعه‌ای از احادیث ، ضرب المثل‌های معروف جهانی و عبارت‌های معروف :

خوشحالی مؤمن باید در صورتش پیدا باشد ( قرآن کریم)

· ما بهشت را برای کسانی که دل مومنین را شاد کنند مباح ساختی(. حدیث قدسی)

· نشانه آدمیان بهشتی تبسم همیشگی است .( رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)

· بعد از سلامتی خنده بزرگترین نعمت خداست.( امام علی علیه‌السلام)

· خنده و تبسم نشانه بارز خوشرویی است و آن موجب دوست یابی است.( امام علی علیه‌السلام)

· خوشحال کردن قلب مومن از ده حجّ با ارزش‌تر است. (امام صادق علیه‌السلام)

· نزد خداوندکافر خوشرو از مؤمن ترشرو عزیزتر است ( امام رضا علیه‌السلام )

· هر که مؤمنی را از غم و اندوه شاد کند خداوند دل او را در روز قیامت شاد می‌کند(. امام جواد علیه‌السلام)

· هیچ چیز مثل خوشرویی زندگی را شیرین نمی‌کند (. امام حسن عسگری علیه‌السلام)

· خنده در بهبود روابط انسان بسیار موثر است.

· خنده در طولانی نمودن عمر نقش موثر دارد.

· خنده فشار خون را تعدیل می‌کند.

· خنده سن افراد را کمتر نشان می‌دهد.

· خنده زبان مشترک همه جهانیان است.

· خنده هیچ هزینه‌ای ندارد.

· خنده پیامی زیبا دارد و آن این است: به سوی من بیایید.

· خنده ، خنده می‌آورد و مسری است.

· خنده در هیچ حیوانی دیده نمی‌شود و مختص آدمی است.

· خنده نقش درمانی دارد، آنقدر که در بیمارستان‌های امروزی اتاق خنده طراحی شده است.

· خنده انبساط عروقی ایجاد می‌کند که در سلامتی موثر است.

· خنده آنقدر مهم است که معمولا در هر درباری دلقکی ، هر روزنامه صفحه طنزی و هر شبکه تلویزیون فیلم کمدی است.

· خنده در هر شرایطی امکان پذیر بوده و قابل دسترس است.

· خنده گرفتن حمام اکسیژن و به قولی دویدن درجا است ( پزشک فرانسوی )

· خنده با بازدم انجام می‌شود و این کار باعث می‌گردد CO₂ از خون خارج شده و احساس مطلوبی ایجاد نماید.

· خنده تعادل ظریف هورمونی ایجاد می‌کند.

· خنده باعث افزایش هورمون کورتیزول شده و ایمنی بدن را در برابر بیماریها زیاد می‌کند.

· خنده هورمون سروتونین را نیز افزایش داده احساس سرخوشی ایجاد می‌نماید.

· خنده تعداد ضربان قلب (HR) را کاهش می‌دهد که در سلامتی موثر است.

· خنده به دلیل شستن CO₂ از خون و صورت را شفاف می‌کند.

· خنده محبوبیت و جذابیت ایجاد می‌کند.

· خنده شادی می‌آورد، همای طور که شادی خنده می‌آورد.

· خنده قدرت یادگیری را افزایش می‌دهد. نقش خنده در کلاس‌های درسی و آموزشی فوق العاده است.

· خنده نشانه رضایت از وضعیت موجود است.

· خنده نوعی تخلیه روانی بوده تنشها و احساسات سرکوب شده را رها می‌سازد.

· خنده آنقدر مهم است که عکاسان می‌گویند لبخند ، لبخند ، لطفا لبخند بزنید!...

· خنده به‌دلیل انبساط عروقی ترمیم بافتهای آسیب دیده را تسهیل می‌نماید.

· خنده از بیماریهای زخم‌معده و اثنی عشر جلوگیری می‌کند.

· خنده کلسترول خون را کاهش می‌دهد.

· خنده در پیشگیری از سکته قلبی و سکته مغزی بسیار موثر است.

· خنده «دویدن بی‌حرکت» نام گرفته است و به این دلیل افراد لاغر را چاق و افراد چاق را لاغر می‌کند.

· خنده باعث می‌شود که به دندانهایمان بیشتر توجه کرده و در نظافت آنها بکوشیم.

· خنده سبب می‌شود دوستان بیشتری پیدا کنیم.

· خنده زیاد ، مشکل فیزیولوژی ایجاد نمی‌کند چرا که خنده زیاد باعث افزایش ریزش اشک از چشم می‌شود و این نوع مکانیسم جبرانی یا دفاعی است که فشار خون مغزی را کاهش می‌دهد.

· خنده بر خلاف تصور عموم چروک صورت را از بین می‌برد ولی اخم چین و چروک را زیاد می‌کند.

· خنده باعث افزایش اندرفین مغز می‌شود که نوعی مورفین طبیعی است و باعث احساس سرخوشی و شادی می‌شود.

· خنده تحمل دردهای جسمی را آسانتر می‌سازد. 5 دقیقه خنده از ته دل موجب 5 ساعت تسکین درد می‌شود.

· خنده نشانه بارز اعتماد به نفس ، بهداشت روان و احساس امنیت است.

· خنده با افزایش سن نسبت عکس دارد متاسفانه هرچه سنمان زیادتر شود کمتر می‌خندیم.

· خنده با افزایش تحصیلات دانشگاهی نسبت عکس دارد. متاسفانه هرچه افراد تحصیلکرده‌تر می‌شوند. کمتر و دیرتر می‌خندند.

· خنده چنان است که مقدار آن در ادیان و ملتها و نژادهای مختلف متفاوت است.

· طبق آمار با نشاط‌ترین مردم جهان  مسلمانان می‌باشند.

· خنده در بروز ایده‌های نو و خلاق موثر است.

· خنده گرفتگی‌ها و کرامپهای عضلانی را برطرف می‌سازد.

· خنده باعث رفع خستگی می‌شود.

· خنده اولین رفلکس مثبت یک نوزاد است.

· خنده از فاصله 45 متری قابل تشخیص است. سایر احساسات را از این فاصله نمی‌توان شناسایی کرد.

· بگشا پسته خندان و شکر ریزی کن ........... خلق را از دهن خویش مینداز به شک (حافظ شیرازی)

· بد و نیک هر دو ز یزدان بود ............ لب مرد باید که خندان بود ( فردوسی )

· خنده و تبسم صورت را زیبا می‌سازد.

· اخم کردن کار اهریمنان است.

· چهره خندان بیشتر در حافظه می‌ماند.

· برای غلبه انسان بر دشواریها خداوند 3 روش در اختیار انسان قرار داده است. خواب - امید - خنده (پروفسور امانویل)

· خنده بهترین دارو برای معالجه افسردگی است.

· خنده به آزادسازی تنش و احساساتی که باعث افزایش استرس می‌شود، بدون استفاده از لغات کمک می‌کند.

· خنده روحیه دشمن را ناراحت و ضعیف می‌کند پس می‌تواند سلاح هم باشد.

· خنده خیلی زیاد و بی‌مورد دل را می‌میراند. ( حضرت علی علیه‌السلام)

· از پس از هر گریه آخر خنده است. (ایرانی )

· خنده خون سالم تولید می‌کند.( ایتالیایی )

· تبسم عمیق از شمشیر برنده‌تر است. ( اسپانیولی )

· دنیا مثل آینهاست اگر در آن بخندی به تو می‌خندند. (انگلیسی)

· خنده در برابر عصبانیت مثل یخ روی آتش است. ) یونانی)

· انسان خنده‌رو موفق‌تر است. ( ژاپنی )

· اگر از کسی چیزی می‌خواهید اول او را بخندانید. (محسن قرائتی )

· انسان خنده‌رو از دنیا راضی‌تر است مثل من. (حمیدرضا ماهی‌صفت)

· خندیدن ، تمایل به برتر جلوه کردن نیز می‌باشد.

· خنده بر هر درد بی‌درمان دواست.( ایرانی)

· یک تبسم شروع درایت است. ( ماکسول ماتز)

· جدی‌ترین آدمها کسانی هستند که می‌خندند و می‌توانند بخندانند.(فرانسوی)

· تبسم دشمن را دوست می‌کند. (جرج نیکلا )

· مرحوم عالم ربانی محمدباقر مجلسی در کتاب حلیه المتقین از مجمع‌الاحادیث روایات مختلف چنین نتیجه می‌گیرد که مؤمن می‌بایست عبوس و گرفته نباشد و گشاده‌رو و خندان باشد و قدری مزاح مطلوبست و در صورت قهقهه حتما بگوید «اللهم لاتمقتنی» یعنی خدایا مرا دچار غم و اندوه دامنگیر مگردان.

· از ام حلیمه همسر گرامی رسول اکرم نقل شده است که ایشان حتی در خواب هم تبسم بر لب داشتند گویی نه سرما و نه گرما بر ایشان اثر نداشت.

<** ادامه مطلب سربزنید**>